De twee nieuwste aanwinsten uit de Surface-stal van Microsoft zijn de Surface Pro 10 en de Surface Laptop 6. De eerste is een tablet-pc met afneembaar toetsenbord, de tweede een ‘gewone’ laptop. De twee apparaten worden veelal in één adem genoemd, mede omdat de specs overeenkomen. Wat ze ook gemeen hebben: het zijn beiden stiefkindjes van de AI-revolutie, aangezien hun bona fide Copilot+ opvolgers al zijn aangekondigd en zelfs al te pre-orderen.
De apparaten lijken –met Copilot-knop en al– gereed voor het AI-tijdperk, maar het lijkt erop dat deze iteraties in de superstrak vormgegeven Surface-reeks met dito prijskaartje net de boot missen die Copilot+ heet. Daarvoor ontbreekt namelijk het minimaal benodigde aantal TOPS (trillion of operations per second, ofwel biljoen operaties per seconde) die volgens de richtlijnen van Microsoft nodig zijn om voor dat label in aanmerking te komen.
Als je het aantal TOPS die de chipset kan ophoesten bij elkaar optelt (11 voor de geintegreerde NPU, 18 voor de GPU en de 5 die de CPU er nog uit weet te wringen) kom je op 34 TOPS. Te weinig voor de 40 die alleen al vanuit de NPU nodig zijn voor de status van Copilot+ PC.
Dat wil natuurlijk niet per se zeggen dat deze laptops niet geschikt zouden zijn om lokale AI-taken te draaien. Het heeft de benodigde schrijfruimte (minimaal 256 GB) en ook de minimaal vereiste 16 GB RAM, hoewel er zelfs een 8 GB-optie is. Dat houdt niet over, maar het zou op z’n minst mogelijk moeten zijn om AI-workloads deels lokaal te draaien.
Wat AI-pc’s lokaal niet aankunnen, delegeren ze sowieso aan de cloud. Dat is onontkoombaar aangezien Copilot niet alleen een chatbot is, maar de lijm die steeds meer Windows-onderdelen aan elkaar plakt, offline en online. En als Chromebooks niet eens een NPU nodig hebben…
Verwarrende marketing
Nadeel bij het testen van deze devices: de onlangs aangekondigde Copilot+ functionaliteit is nog niet beschikbaar, de veelbesproken Recall-feature evenmin. De eerste pc’s met deze functionaliteiten komen pas vanaf 18 juni beschikbaar. Een druk op de Copilot-knop op de geteste apparaten stuurt je eenvoudigweg naar copilot.microsoft.com.
Het is ronduit verwarrend dat de Surface Laptop 6 en Pro 10 nog maar net zijn geland en het label ‘AI-pc’ krijgen opgeplakt, maar dat Microsoft onlangs ook zogeheten Copilot+ pc’s heeft aangekondigd. In het eerste bericht daarover maakte het bedrijf allerminst duidelijk welke apparaten uit de eigen catalogus hiermee nu werden bedoeld. Inmiddels is wel duidelijk dat échte Copilot+ devices draaien op Arm-architectuur dankzij de Snapdragon X Plus en -Elite-processors van Qualcomm. Dit dus in tegenstelling tot de onderhavige Surface Laptop 6 en Surface Pro 10, die Intel-chips bevatten.
Nadere beschouwing van Microsofts promotiekanalen leert dat de eerste Copilot+ pc’s van het bedrijf zelf de Surface Laptop 7 en de Surface Pro 11 zullen zijn. Er komen ook Copilot+ apparaten van onder meer Asus, Lenovo, HP en Dell. Allemaal hebben die een Qualcomm-chipset.
De modellen in deze review zijn dus hun voorgangers. Beide testmodellen draaien op Windows 11 Pro, versie 23H2. Van enige lokaal draaiende AI is geen spoor te bekennen. Dat komt ook omdat Copilot pas beschikbaar komt in de 24H2-versie van Windows 11, in Europa als apart te downloaden app in de Microsoft Store. Functionaliteiten als Recall ga je op deze apparaten nooit zien, deze zijn echt alleen maar beschikbaar op pc’s die officieel het Copilot+ label hebben. Voor nu althans.
Tip: Deze grote computermerken kondigen al hun eigen Copilot+ pc’s aan
Vrijwel identieke chipsets
De Surface Pro 10 komt met een Intel Core Ultra Processor, de keuze is tussen een Ultra 5 135U of een Ultra 7 165U. De chipset bevat een Intel Arc Graphics GPU en een AI Boost NPU. Qua opslagcapaciteit is de keuze tussen een 256GB, 512GB en 1TB-variant. De SSD is overigens door de gebruiker zelf te vervangen. Het werkgeheugen komt in de smaken 8, 16, 32 of 64 GB LPDDR5x.
De Ultra 5-variant heeft een basiskloksnelheid van 1,6 GHz met een bijbehorend verbruik van zo’n 15 Watt. Dat is op te voeren tot 4,4 GHz, waarbij het verbruik stijgt naar zo’n 57 Watt. Voor de Ultra 7 geldt een basis-kloksnelheid van 1,7 GHz en een maximale turbo-frequentie van 4,9 GHz. Het verbruik is daarbij nagenoeg gelijk aan die van de Ultra 5-variant, volgens Intel althans.
De Laptop 6 heeft dezelfde chipset en komt in dezelfde smaken qua opslagcapaciteit en RAM-geheugen. Voor de fijnproevers: de Surface Laptop met het laagste RAM-geheugen (8 GB) heeft als enige variant een LPDDR5, dus zonder de ‘x’, wat een iets lagere performance betekent. Het gaat hierbij om 6,4 Gbps tegenover 8,5 Gbps, een snelheidsverschil dat in de praktijk veelal zonder benchmarks nauwelijks detecteerbaar is. De Laptop 6 komt in een 13,5 inch- en een 15-inch variant. Wij hebben de 13,5 inch-variant getest.
De specs zijn niets om over naar huis te schrijven, zoals eigenlijk altijd bij Surface-apparaten. Deze moeten het niet van hun rauwe power hebben, maar van het strakke design, bouwkwaliteit, security-opties en geschiktheid voor zakelijke use cases. Beide apparaten zijn dun: de Surface 6 is dichtgeklapt 16.7 milimeter op het dikste punt, het scherm is opengeklapt zo’n 3,8 milimeter dik, aldus de schuifmaat. De Pro 10 is op zichzelf zo’n 9 milimeter dik. Met kickstand en type cover erbij zwelt dat aan tot 14,2 mm. Dan voelt het geheel ineens toch best als een heel pakketje aan.
Batterij
Wat opvalt bij laatstgenoemde is dat-ie behoorlijk snel warm kan worden bij het ontladen van de batterij. Daarvoor is weinig nodig: enkele browsertabs open laten staan of een filmpje afspelen en de temperatuur schiet omhoog. Niet zo hoog overigens dat het vervelend wordt om aan te raken, maar wel merkbaar. De snelheid leed er in dit geval niet merkbaar onder.
De batterijduur voor beide apparaten is prima: op papier gaan zowel de Pro 10 als de 15-inch-variant van de Laptop 6 19 uur mee. De 13-inch-versie van de Laptop 6 zou 18,5 uur mee moeten gaan, voor wie er een stopwatch naast houdt. In elk geval moesten geen van de geteste apparaten tussentijds worden opgeladen gedurende de testperiode, al was de Pro 10 helemaal leeg bij aankomst. Een paar uur laden bleek genoeg om de gehele testperiode mee te kunnen.
Aansluitingen
De Pro 10 heeft twee USB-C-aansluitingen met Thunderbolt 4. Deze bevinden zich naast elkaar aan de linkerkant van het scherm als het device als laptop wordt gebruikt (ofwel de bovenkant in tablet-modus). Deze bieden de mogelijkheid om het apparaat op te laden, data over te zetten of de Pro 10 aan maximaal twee externe beeldschermen aan te sluiten met een maximale resolutie van 4K.
Overige I/O zijn summier: een Surface Connect-port om op te laden of een Surface Dock aan te sluiten. Aan de bovenkant (in laptop-modus) zitten de aan/uit-knop en de volumeknoppen. De Surface 6 laptop houdt het bij één USB C-aansluiting (Thunderbolt 4), één USB-A 3.1-port en de Surface Connect-aansluiting. Wat de Laptop 6 wél heeft en de Pro 10 niet, is een ouderwetse 3,5 mm audio jack voor bedrade koptelefoons.
Security
Wel biedt de Surface Pro 10 NFC-authenticatie voor aanmelden zonder wachtwoord, evenals gezichtsherkenning met Windows Hello. Sowieso is security een belangrijk verkoopargument, gezien het feit dat zowel de Pro 10 als grotere broer Laptop 6 in de markt zijn gezet als business-pc’s. Beide devices hebben een Windows 11 secured core, een reeks hard- en softwareoplossingen die de security moeten verbeteren, waaronder het voor Windows 11 verplichte TPM2.0 en ondersteuning voor BitLocker.
De Laptop 6 heeft geen NFC-reader, wel geïntegreerde smart card reader-authenticatie. Maar alleen op de 15 inch-versie en alleen beschikbaar in de VS en Canada. Dus daar hebben we hier niet zoveel aan.
De USB-C-aansluitingen van beide apparaten zijn voorzien van Dynamic USB-C Disablement (uitschakeling) waarmee de functionaliteit van de poorten kan worden ingesteld -met name handig om onwenselijke data-overdracht te beperken. Ook beschikken IT-beheerders via Microsoft Intune over mogelijkheden om het wagenpark aan devices en apps van hun organisatie te beheren.
Camera’s en beeldschermen
De Pro 10 is voorzien van een front facing 1440p Quad HD Surface Studio-camera met ultrabreed gezichtsveld. Met behulp van Windows Studio Effects kan meer uit de camera worden gehaald op het gebied van AI-enhancements. Denk aan kunstmatig oogcontact houden, achtergronden vervagen en automatisch framen. De Pro 10 heeft ook een 10.5 MP Ultra HD (dus 4K) rear-facing camera. De Laptop 6 moet het doen met een 1080p full-HD camera, alleen front-facing.
Het scherm van de Pro 10 betreft een 13 inch PixelSense-touchscreen met maximaal 10 aanraakpunten tegelijk. De beeldverhouding is 3:2, met een resolutie van 2880 x 1920. De maximale verversingssnelheid is 120 Hz en het scherm heeft ten slotte een anti-reflectieve coating. Al met al ziet het er bijzonder fraai uit.
Nogal groot uitgevallen tablet
Het beeldformaat van de Surface Pro 10 is hetzelfde als die van z’n voorganger. Dat maakt het nogal groot voor gebruik als tablet. Wie niet zulke grote handen heeft, kan ‘m in tabletstand beter met beide handen vasthouden. Sowieso is de tablet wat te zwaar (zo’n 879 gram) om langdurig met één hand vast te houden, vooral vanwege de afmeting. Een pijnlijke pols ligt dan op de loer.
Het is sowieso maar de vraag of een device als dit zich écht leent voor zulk iPad-achtig gebruik, ontspannen op de bank. De user interface is er ook helemaal niet naar, dat blijft een manco van Windows-tablets: je hebt altijd het gevoel dat je eigenlijk een muis, touchpad of desnoods een stylus zou moeten gebruiken. Maar dat weet je als je eraan begint.
In veel gevallen gelden deze specs ook voor de Laptop 6. Wat afwijkt is dat dit device in zowel 13 inch als 15 inch komt. De resolutie van die eerste is 2256 x 1504, die van de tweede 2496 x 1664. Net iets minder dus dan de Pro 10.
Verder zijn de specs nagenoeg gelijk. De Laptop 6 is iets helderder, met een Standard Dynamic Range van 600 nits in plaats van 400 bij de Pro 10. Naast elkaar bekeken lijkt het scherm van de Laptop 6 iets diepere kleuren te tonen. Het gekozen kleurprofiel leek daar weinig aan te veranderen.
Koning kickstand
Zoals alle tablet-pc’s in de Surface-reeks heeft ook de Pro 10 een bijzonder functionele kickstand. Deze is bijna helemaal uit te klappen, zo’n 165 graden, maar werkt ook als je ‘m minimaal uitklapt, zeg 15 graden. Wat betekent dat je de kickstand op z’n verst kunt uitklappen en de tablet bijna helemaal plat kunt leggen zonder dat de kickstand inzakt (laten we dit de koffietafel-modus noemen), maar ook dat je ‘m bijna helemaal rechtop kunt zetten (videobellen!).
Als je ‘m verticaal zet, is een hoek van minstens 45 graden voor de kickstand aan te bevelen. Belangrijkste is dat de kickstand in alle posities stevig op z’n plek blijft.
Het design voor beide devices is bijzonder minimalistisch, eigenlijk zoals we dat van Surface-devices gewend zijn. De materialen voelen premium aan, met name bij de Laptop 6. Toetsaanslagen én een klik op het touchpad leiden tot zalig klinkende en voelende klikgeluiden. Hard genoeg om de juiste tactiele feedback te geven aan de gebruiker, maar subtiel genoeg om niet te overheersen.
Het meegeleverde toetsenbord voor de Pro 10 dat we hebben getest is de bestaande, dus niet de variant die samen met de Copilot+ pc’s is aangekondigd en die losgekoppeld van het scherm kan worden gebruikt. Ook had de variant die we hebben getest geen uitsparing om bijvoorbeeld de Surface Slim 2 pen in op te bergen, wat ons doet vermoeden dat het gewoon een oudere variant is. Verder nog steeds een prima optie, maar wel last-gen.
Zijn deze pc’s de aanschaf nog waard?
Dan blijft de vraag: zijn deze pc’s de aanschaf waard? Dat ligt er waarschijnlijk aan hoe vatbaar je bent voor de Copilot+ hype. De nu al aangekondigde opvolgers op basis van Arm-architectuur maken bijzonder nieuwsgierig, niet alleen naar de nieuwe generatie pc’s, maar überhaupt naar hoe AI de toekomst van computergebruik op z’n kop gaat zetten. Daarmee voelen de huidige gereviewde producten toch een beetje als oud nieuws. Deze recensent was liever met de Copilot+ pc’s aan de slag gegaan.
De toekomstige generatie, die later dit jaar al realiteit is, belooft afgaande op de marketingpraat een energiezuiniger apparaat die langer op één batterijlading werkt en bovendien nog minder kost ook. Of die beloftes helemaal worden ingelost is een tweede, maar het roept de vraag op of zakelijke professionals die in de markt zijn voor een nieuwe laptop niet beter even kunnen wachten tot deze nieuwe apparaten zijn gelanceerd. Dan kun je op z’n minst zinvol vergelijken.
Lees ook: Review: Samsung Galaxy Book4 Ultra — hoogwaardige laptop, hoge prijs