Het Nederlandse kabinet-Schoof gaat het ASML nog moeilijker maken om de Chinese markt te bedienen. Dat vereist geen nieuwe restricties, maar het wegvallen van licenties om chipapparatuur in China op te lappen.
Dat meldt Bloomberg. Als de licenties niet verlengd worden, worden sommige ASML-machines in China al in 2025 noodgedwongen uitgezet.
De ASML-export naar China is al geruime tijd sterk ingeperkt. EUV-machines, de scanners die de meest geavanceerde chips ter wereld maken, zijn bijvoorbeeld nooit in het land gekomen. Dit is omdat de Verenigde Staten vreest dat China geavanceerde processoren wil bouwen om militair superieur te worden. De Amerikaanse regering zet Nederland al jaren onder druk om ASML’s activiteiten in het land te beperken. Geen toegang tot ASML betekent geen toegang tot het maken van moderne chips, is de gedachte.
DUV-apparatuur, dat de technologische voorganger van EUV bevat, is wel ter plekke aanwezig. De beste DUV-machines van ASML worden nog altijd onderhouden door het eigen personeel. Zonder ASML draaien de apparaten niet; het Veldhovense bedrijf kan ze zelfs op afstand onklaar maken.
China probeert wel
Ex-CEO Peter Wennink is altijd uiterst ontevreden geweest over de China-restricties. De stelling dat Beijing vleugellam is zonder ASML-machines, is volgens hem slechts tijdelijk waar. Inperkingen zouden juist China motiveren om het op eigen houtje te redden, waar overigens al wel regelmatig tekenen van zijn die later minder imposant blijken dan eerder het geval leek. Een echte doorbraak is nog ver weg en de technologische voorsprong van ASML op de concurrentie, Chinees of niet, is reusachtig.
China heeft ondertussen geroeid met de riemen die het heeft. Sommige chipontwerpen, zoals Huawei’s Kirin 9000S, hebben DUV-apparatuur tot het uiterste gedreven. Hoewel de Chinese klanten dus kunstmatig ervan worden weerhouden gelijk op te trekken met spelers als TSMC, Samsung en Intel, maken ze er het beste van. Het is niet genoeg om echt mee te doen, en dat frustreert Chinese bewindslieden.
Verdere inperkingen
Een definitieve stop aan het onderhoud van bestaande DUV-machines zou deze stand van zaken verder verslechteren voor China. Indien de apparatuur niet meer werkt, kan ASML niet meer de ondersteuning leveren zonder de vereiste licenties. Hoe erg dat China benadeelt, valt nog te bezien, maar het kan enorme gevolgen hebben. Het land is al niet gediend van de huidige restricties en zou verdere inperkingen mogelijk beantwoorden met eigen maatregelen. Denk aan het nog verder beperken van de export van gallium en germanium, broodnodig voor het bouwen van halfgeleiders. De toevoer hiervan, dat overweldigend afhankelijk is van Chinese delving, is al slechts een fractie van wat het ooit was.
Voor ASML is het steeds nadrukkelijker wegvallen van China vooral een commercieel probleem. Chinese bedrijven zijn tegenwoordig grofweg de helft van het klantenbestand. Als meest waardevolle techbedrijf in Europa is een definitief einde aan de China-relatie problematisch. En als ook westerse klanten de broekriem moeten aantrekken zoals Intel onlangs heeft gedaan, ziet de toekomst er opeens een stuk minder positief uit dan voorheen.
Nederlandse rol
Lang heeft premier Mark Rutte zich verweerd tegen al te harde ASML-restricties. Aangezien EUV-apparatuur van ASML gebouwd wordt met onder meer Amerikaanse componenten, kon hij niet veel tegengas geven tegen beperkingen daarop. Toch wist hij tot nu toe het onderhoud en repareerwerk van ASML in China mogelijk te houden. Daar lijkt zijn opvolger Dick Schoof niet in staat toe te zijn of geen zin in te hebben. Hij was ook als directeur-generaal van de AIVD een uitgesproken tegenstander van China en waarschuwde al voor diens dreiging in 2019. Zo verrassend is het dus niet dat Schoof verdere inperkingen wellicht ziet zitten.
De VS zou echter hebben gedreigd een troefkaart in te zetten, meldt Bloomberg. De zogeheten Foreign Direct Product Rule (FDPR) zou elke machine met ook maar een schroefje of boutje van Amerikaanse makelij van Chinese export weerhouden. Het is een zwaar regelgevend instrument, dat ook bedrijven in de VS economisch zou schaden als het wordt geactiveerd.
De regering van Biden zou de FDPR hebben gebruikt als dreigingsmiddel tegen chipbedrijven in Nederland, Zuid-Korea en Japan om Amerikaans beleid te volgen. Zo blijkt andermaal dat niet alleen Nederland, maar ook de Verenigde Staten ASML kan aansturen. Toch hoeft Nederland onder het nieuwe kabinet niet zozeer te zwichten voor verdere inperkingen. Met nieuwe premier Schoof heeft de VS namelijk een bondgenoot, zo lijkt het nu.
Lees ook: Japanse techniek voor betaalbare EUV bedreigt ASML-monopolie